Χαρακτήρας

Ο Προσκοπισμός είναι μη-πολιτικός με την έννοια ότι δεν εμπλέκεται στον αγώνα για εξουσία ούτε συνδέεται με κανένα πολιτικό κόμμα ή οργάνωση. Αυτός ο μη πολιτικός χαρακτήρας αποτελεί καταστατική προϋπόθεση για όλες τις εθνικές οργανώσεις και έχει γίνει αιτία να απορριφθούν από το Παγκόσμιο Προσκοπικό Γραφείο προσκοπικές οργανώσεις που χειραγωγούνταν πολιτικά (όπως π.χ. η Ελληνική την περίοδο που έγινε μέλος της ΕΟΝ). Αντίθετα οι πρόσκοποι ενθαρρύνονται να συμμετέχουν και να παίρνουν ενεργό μέρος στις δραστηριότητες της κοινωνίας, στην οποία ζούνε.

Οι συμμετέχοντες στον προσκοπισμό προσέρχονται εθελοντικά τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες, αποδεχόμενοι τις αρχές του προσκοπισμού. Οι ενήλικες είναι συνήθως παλιοί πρόσκοποι και δεν αμοίβονται. Στις προσκοπικές οργανώσεις γίνονται δεκτά αγόρια και κορίτσια, εκτός από ορισμένες εθνικές οργανώσεις (κυρίως σε μουσουλμανικές χώρες) όπου γίνονται δεκτά μόνο αγόρια. Οι οργανώσεις οδηγών που υπάρχουν σε πολλές χώρες είναι οι αντίστοιχες προσκοπικές που παλαιότερα δέχονταν μόνο κορίτσια, αλλά πλέον και αυτές γίνονται μικτές και τείνουν να καταργηθούν.

Αρχές – Σκοπός

Ο Προσκοπισμός είναι μία εθελοντική, μη κομματική, παιδαγωγική κίνηση για νέους ανθρώπους, ανοικτή σε όλους, χωρίς διάκριση καταγωγής, φυλής ή πίστης, σύμφωνα με το Σκοπό, τις Αρχές και την Μέθοδο που καθόρισε ο Ιδρυτής. Σκοπός της Προσκοπικής Κίνησης είναι να συμβάλλει στην ανάπτυξη των νέων ώστε να αξιοποιήσουν πλήρως τις σωματικές, διανοητικές, κοινωνικές και πνευματικές τους ικανότητες, να παραδώσει δηλαδή στην κοινωνία άξιους, χρήσιμους, ηθικούς και υπεύθυνους πολίτες. Αποστολή του Προσκοπισμού είναι να συνεισφέρει στην εκπαίδευση των νέων, μέσω ενός συστήματος αξιών βασισμένου στην Προσκοπική Υπόσχεση και Νόμο, να βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου, όπου οι άνθρωποι ολοκληρώνονται σαν άτομα και διαδραματίζουν έναν εποικοδομητικό ρόλο στην κοινωνία.(Durban 1999).

Θεμελιώδεις Αρχές

Ο Προσκοπισμός βασίζεται σε τρεις γενικές Αρχές, που αντιπροσωπεύουν τους θεμελιώδεις νόμους και το πιστεύω του. Αυτά αναφέρονται ως «Καθήκον προς το Θεό», «Καθήκον προς τους άλλους» και «Καθήκον προς τον εαυτό μας.»

* Καθήκον προς το Θεό: «εμμονή στις πνευματικές αξίες, πίστη στη θρησκεία, που τις εκφράζει και αποδοχή των υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτή.» Πρέπει να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με τον τίτλο, στο κείμενο δε χρησιμοποιείται η λέξη «Θεός», για να διευκρινιστεί ότι η πρόταση καλύπτει επίσης και Θρησκείες οι οποίες δεν είναι μονοθεϊστικές, όπως ο Ινδουισμός ή εκείνες οι οποίες δεν αναγνωρίζουν ένα προσωπικό Θεό, όπως ο Βουδισμός.

* Καθήκον προς τους άλλους: «αφοσίωση στη χώρα σου σε αρμονία με την προώθηση της τοπικής, εθνικής και διεθνούς ειρήνης, κατανόησης και συνεργασίας» και «συμμετοχή στην ανάπτυξη της κοινωνίας, με αναγνώριση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ανάπτυξης του φυσικού κόσμου.»

* Καθήκον προς τον εαυτό μας: «υπευθυνότητα για την ανάπτυξη του εαυτού», δηλαδή ότι ο άνθρωπος πρέπει να αναλαμβάνει υπευθυνότητα για την ανάπτυξη των δικών του δυνατοτήτων.

Μέσο για την διατύπωση αυτών των αρχών με κατανοητό και ελκυστικό τρόπο για τους νέους είναι η Υπόσχεση και ο Νόμος, τα οποία έχουν όλες οι Προσκοπικές οργανώσεις.

Μέθοδος

Η Προσκοπική Μέθοδος Διαπαιδαγώγησης είναι ο τρόπος τον οποίο χρησιμοποιεί ο Προσκοπισμός για να επιτύχει τους εκπαιδευτικούς του σκοπούς. Η Μέθοδος αυτή είναι ενιαία για όλους τους κλάδους., βασίζεται στην αυτοεκπαίδευση, την προοδευτικότητα, την αυτενέργεια. Τα βασικά συστατικά της είναι εφτά αλληλένδετα στοιχεία τα οποία συνθέτουν την Προσκοπική Μέθοδο Διαπαιδαγώγησης: 1. Ο Νόμος και η Υπόσχεση, που εισάγουν ένα πλαίσιο ηθικών αρχών. 2. Η μάθηση μέσα από την πράξη 3. Η δράση σε μικρές ομάδες 4. Το συμβολικό πλαίσιο, που δημιουργεί το ιδιότυπο Προσκοπικό περιβάλλον και αναπτύσσει το Προσκοπικό πνεύμα 5. Το προοδευτικό σύστημα ατομικής προόδου 6. Η φύση και η ζωή στη φύση 7. Η υποστήριξη των ενηλίκων και το προσωπικό παράδειγμα.

Έμβλημα

Έμβλημα του προσκοπισμού είναι ένα fleur-de-lis (δηλαδή άνθος κρίνου) ή τριφύλλι σε μοβ φόντο, κυκλωμένο από ένα κορδόνι δεμένο με σταυρόκομπο. Το κρίνο είναι σχεδιασμένο με τον τρόπο που χρησιμοποιούνταν στις παλιές πυξίδες για να δείχνει τον Βορρά. Τα τρία σκέλη αντιπροσωπεύουν τα καθήκοντα προς τον Θεό, τον εαυτό και τους άλλους και το κορδόνι την ενότητα της προσκοπικής κίνησης και τα δύο αστέρια αντιπροσωπεύουν το Νόμο και την Υπόσχεση.

Πηγές

* Θεμελιώδεις Αρχές του Προσκοπισμού, ΣΕΠ, 1991